FAQ: วิชาวิทยาการคำนวณ จะเพิ่มความเหลื่อมล้ำหรือไม่? ผู้ออกแบบหลักสูตรนึกถึงโรงเรียนห่างไกลบ้างหรือเปล่า?
ความเหลื่อมล้ำทางการศึกษาเป็นสิ่งที่ควรแก้ไขโดยเร่งด่วน การพิจารณาว่าหลักสูตรนี้จะทำให้ความเหลื่อมล้ำมากขึ้นหรือน้อยลง เป็นสิ่งที่ควรกระทำอย่างยิ่ง
ในหลักสูตรเก่าที่เน้นการสอนคอมพิวเตอร์เป็นเสมือนอาชีพหนึ่ง จำเป็นต้องใช้คอมพิวเตอร์ในการเรียนการสอนเกือบจะทั้งหลักสูตร แต่ในหลักสูตรใหม่เราสอนในลักษณะของวิทยาศาสตร์ เน้นกระบวนการคิดมากกว่ารายละเอียดทางเทคนิค การสอน coding มีส่วนที่ไม่ต้องใช้คอมพิวเตอร์มากขึ้น ดังนั้น ในแง่นี้ หลักสูตรใหม่ก็มีความเหลื่อมล้ำน้อยกว่าหลักสูตรเก่าเสียอีก
แต่ แน่นอนครับ ความเหลื่อมล้ำยังคงมีอยู่ โรงเรียนทุกโรงเรียนควรมีคอมพิวเตอร์เพียงพอ มีครูเพียงพอ ครูควรมีโอกาสเข้ารับการอบรมเพียงพอ มีภาระงานที่เหมาะสม สามารถเพิ่มทักษะตนเองและเตรียมการสอน เตรียมจัดกิจกรรมในห้องเรียนได้อย่างเต็มที่ รัฐบาลควรสนับสนุนทุกจุดที่กล่าวมานี้ ซึ่งผมคิดว่าทุกฝ่ายเห็นตรงกันครับ
มีโรงเรียนเล็ก ๆ ที่สอนหลักสูตรนี้แล้ว ทั้งโรงเรียนชนบท โรงเรียนชายขอบ โรงเรียนสอนชาวไทยพุทธ คริสต์ อิสลาม ฯลฯ มีทั้งโรงเรียนที่สอนเด็กเก่ง เด็กทั่วๆ ไป และเด็กพิเศษ รวมถึงกลุ่ม L.D. (Learning Disabilities) เสียงตอบรับจากทุกโรงเรียนที่สอนคือเด็กสนุกกับวิชานี้ ครูสนุกกับวิชานี้ ปัญหาที่พบที่เป็นปัญหาหลักไม่ใช่เรื่องอุปกรณ์ แต่เป็นเรื่องเวลาที่มีน้อยเกินไป เด็กๆ ชอบกิจกรรม ชอบหนังสือเรียนที่เป็นการ์ตูน “อ่านเพลินจนเกินเวลา เปิดหน้าจนเกินคำสั่งครู” (ครูธิติวัฒน์ ทองคำ จ.เพชรบุรี) บางโรงเรียนก็แจ้งว่าเด็กๆ สนุกกับการทำกิจกรรมที่ไม่ต้องนั่งอยู่กับที่ “เมื่อก่อนขาดแคลนเก้าอี้ แต่เดี๋ยวนี้ไม่มีไม่เป็นไร” (ครูก้อย วารุณี บำรุงสวัสดิ์ จ.นครพนม) ในการประชุมพิจารณาร่างหนังสือ คุณครูบางท่านที่สอนนักเรียน L.D. เล่าว่านักเรียนบางคนที่เรียนได้ช้ามากในวิชาอื่น กลับสนุกและสนใจในการทำกิจกรรมวิชานี้เป็นอย่างดี (ครูพิมสาย อัครพิทยาอำพน จ.ขอนแก่น) เด็กบางคนที่ได้เรียนวิชานี้เขียนบทสะท้อนความคิด (reflection) ว่า “สนุกมาก อยากเรียนไปจนแก่”
ขอยกตัวอย่างโรงเรียน ตชด. ซึ่งเมื่อปลายปีที่แล้ว (พ.ย. 2561) สสวท. เพิ่งอบรมครู ตชด. โรงเรียนโครงการพระราชดำริสมเด็จพระเทพฯ ไป 400 กว่าคน (อ้างอิง: https://youtu.be/XjmL8myTnqE) โดยใช้หนังสือแบบเรียนของ สสวท. #โป้งก้อยอิ่ม มีกิจกรรมทั้งแบบ unplugged และแบบที่ใช้คอมพิวเตอร์ ผ่านโปรแกรม Scratch และ Code.org ครูที่เป็นวิทยากรก็คือครูแกนนำที่ผ่านการอบรมจากทาง สสวท. ไปเมื่อปี 2560 หลังจากอบรมได้ 2 เดือน สมเด็จพระเทพฯ ทรงเสด็จเยี่ยม รร. ตชด. ท่านผู้หญิงสุประภาดา เกษมสันต์ จ.สุรินทร์ ทรงทอดพระเนตรการสอนวิทยาการคำนวณ (อ้างอิงข่าวในพระราชสำนัก 29 มกราคม 2562 นาทีที่ 2:37 — https://youtu.be/9MIvr1_3p6A?t=157)
เมื่อ 5 มีนาคม 2562 ผมได้มีโอกาสติดตามท่านอธิการ มจธ. รับเสด็จสมเด็จพระเทพฯ ร่วมกับคณะครูและพระอาจารย์ กลุ่มโรงเรียนพระปริยัติธรรมใน จ.ศรีสะเกษ สืบเนื่องจากที่ปีที่แล้ว (ธ.ค. 2561) ทาง สวทช. ร่วมกับ มจธ. ได้ร่วมกันจัดอบรม coding ตามแนวทางหลักสูตรวิทยาการคำนวณให้กับครูผู้สอนสามเณร วิทยากรท่านหนึ่งคือ คุณเมตตา มงคลธีระเดช สอน code.org ให้คุณครูและได้รับการตอบรับเป็นอย่างดี โดยที่วิทยากรเองก็ไม่ได้จบมาทางสาขาวิทยาการคอมพิวเตอร์โดยตรง แต่เป็น graphic designer ขั้นเทพผู้วาดหนังสือแบบเรียน ป.1 เรียกได้ว่า ทำหนังสือเล่มนี้แล้วก็เรียนรู้ไปด้วยกัน เป็นบทพิสูจน์ว่าคุณครูทุกคนสอนได้ ขอเพียงแค่เปิดใจเรียนรู้ครับ
(อ้างอิง ข่าวในพระราชสำนัก 5 มี.ค. 2562 https://youtu.be/3Lw2br-2qGs และ https://www.facebook.com/iammock/posts/10102154607995149)
เมื่อใดก็ตามที่ผมได้เล่าเรื่องเหล่านี้ให้กลุ่มผู้ปกครองฟัง โดยเฉพาะผู้ปกครองของเด็กในเมือง และแสดงภาพนักเรียนตามจังหวัดต่าง ๆ ภาพพระ เถร เณร ชี ได้เรียนวิชานี้อย่างสนุกสนาน สิ่งที่เกิดขึ้นคือ หลายคนตกใจรีบไปโวยวายที่โรงเรียนใหญ่เลยครับ พ่อแม่ต่างยอมไม่ได้ที่จะให้ลูกตนเองเสียเปรียบคนอื่น รู้สึกว่าแรงขับเคลื่อนจากผู้ปกครอง จะเป็นแรงที่สำคัญมากกว่ากลไกบังคับของ สพฐ เสียอีกครับ จะว่าไปก็เป็นเรื่องที่ดี แต่อยากเสริมนิดหน่อยว่านี่ไม่ใช่เรื่องของการได้เปรียบเสียเปรียบกัน ประเทศของเราจะรอดก็ต่อเมื่อคนทุกคน ไม่ว่าจะเป็นลูกของเราหรือลูกของใคร ได้รับการศึกษาที่เท่าเทียมกัน
ถ้าเราไม่บรรจุหลักสูตรนี้เป็นหลักสูตรแกนกลาง ไม่มีแบบเรียนมาตรฐานที่มีคุณภาพ นักเรียนที่อยู่ห่างไกล ที่โรงเรียนไม่มีความพร้อมก็จะไม่ได้เรียน และยิ่งเสียเปรียบในชีวิตไปเรื่อย ๆ ในขณะที่โรงเรียนที่ร่ำรวยก็สามารถจัดสอนวิชานี้ได้ พ่อแม่ที่มีเงินก็สามารถส่งลูกไปเรียนตามโรงเรียนกวดวิชา/เสริมทักษะได้ .. ดังนั้นจึงจำเป็นต้องสอนวิชานี้ในทุกโรงเรียนไม่ว่าที่ใดก็ตาม สอนได้แค่ไหนก็แค่นั้น ถ้ามีปัญหาก็ควรช่วยกันแก้ เพื่อลดความเหลื่อมล้ำให้ได้มากที่สุด
สุดท้าย สำหรับประเด็นทางการเมือง ข้อนี้ผมไม่หนักใจที่จะตอบเลย เพราะพบแง่มุมที่น่าสนใจจากคำอภิปรายของคุณกุลธิดา รุ่งเรืองเกียรติ (อ้างอิง https://www.facebook.com/watch/?v=2455519771359119) พบว่าเขาไม่ได้ต่อต้านแนวคิดของหลักสูตรวิทยาการคำนวณ การอภิปรายถึงความขาดแคลนอุปกรณ์ ขาดแคลนครู ภาระของครู และปัญหาการบรรจุครู ก็เป็นการชี้ถึงปัญหาที่มีอยู่จริง โดยไม่ได้กล่าวว่าปัญหาเหล่านี้เป็นเหตุผลให้ต้องต่อต้านแนวคิดของหลักสูตรวิทยาการคำนวณ เป็นเรื่องน่ายินดียิ่งที่ทั้งฝ่ายค้านและฝ่ายรัฐบาลต่างเห็นตรงกันว่าหลักสูตรวิทยาการคำนวณ (ซึ่งบางทีเรียกชื่อเล่นว่า coding) นั้น มีความสำคัญ ต้องช่วยกันฝ่าฝันอุปสรรคต่างๆ ไปให้ได้
หมายเหตุ
- ร่างคำตอบนี้จัดทำขึ้นเพื่อใช้ประกอบการสนทนากับคุณกล้า สมุทวณิช ในรายการ podcast กล้าคุย https://www.pongkoiim.com/go/?p=371
- ความคิดเห็นในบทความนี้เป็นความคิดเห็นส่วนตัวของผู้เขียน ไม่ใช่ความคิดเห็นขององค์กรใด